Bir Filmin Oluşumu – 2
İşbölümü
Ahmet Soner /
İşbölümü
Film ekibinin başı yönetmendir, bütün gruplar ona bağlıdır.
İlişkileri yönetmen yardımcısı düzenler ve yürütür. Filme başlamadan önce on-beş gün masabaşı çalışması yapılır. Senaryo masaya yatırılıp bütün ayrıntılar kağıda dökülür, listeler yapılır: Dış sahneler, iç sahneler, gece sahneleri, gündüz sahneleri sıralanır. Kostüm ve aksesuar listeleri çıkarılır. Oyuncuların hangi sahnelerde hangi kıyafetleri giyecekleri belirlenir. Her grubu ilgilendiren ihtiyaç listeleri düzenlenir. Filmin çekileceği mekanlar tespit edilir, gerekli izinleri almak için başvurular yapılır. Hangi oyuncuların hangi mekanlarda işleri olduğu, bir bakışta görülebilecek şekilde büyük kartonlara işlenip duvara asılır.
Çekim ProgramıEV (7-9 GÜN)
BAHÇE (2 GÜN)
OTEL (1 GÜN) 11-23-46 Karı-Aşık PLAJ (1 GÜN) 5-30 Karı-Koca-Çocuk ARABA (1 GÜN) 4-29 Karı-Koca-Şoför-Çocuk LOKANTA (1 GÜN) 10-22-44 Karı-Aşık DÜKKAN (1 GÜN) 8-16-21-35-43 Aşık-Karı YAZIHANE (2 GÜN)
SOKAK (2 GÜN)
|
Çekim programı yapılır, filmin kaç iş gününde tamamlanacağı kağıt üzerinde belirlenir. En zor işlerden biri, aynı sahnede rolü olan oyuncuları bir araya getirebilmektir. Çünkü kiminin ti-yatro oyunu vardır, kiminin gazino programı, kimi defileye çıkmaktadır, kimi ise turneye…
Yönetmen, birlikte çalışmak istediği görüntü yönetmenini seçer. Görüntü yönetmeni kendi eki-bini kurar, ayrıca ışık grubunun seçiminde de söz sahibidir. Yönetmen, birlikte çalışacağı sanat yönetmenini belirler. Sanat yönetmeni de kendi ekibini kurar. Bu ekibin içinde dekor, kostüm sorumluları ile kuaför ve makyöz yer alır. Yapımcı ise parasını emanet edeceği yapım yönetmenini, yönetmene danışarak belirler. Yapım yönetmeni, yapımcı ile yönetmen arasındaki köprüdür; ekibin toparlanması, çekim yapılacak mekana nakledilmesi, yemesi, içmesinden de o sorumludur. Bütün ödemeleri yapan da odur.
Sanat yönetmeni, filmin çekileceği bütün mekanları düzenlemekle sorumludur. Gerekirse marangozlara dekor yaptırır, gerekli eşyaları arayıp bulur, satın alınmasını ya da kiralanmasını sağlar. Oyuncuların kıyafetlerine, makyajlarına ve saç biçimlerine karar veren de odur.
Çekim
Ön hazırlıklar tamamlanınca filmin çekimine başlanır. Negatif film kameraya takılır ve ilk plan çekilir. Çekimlerin birbirine karışmaması için, klaket adı verlen kara bir tahtanın üzerine tebeşirle yazılan sahne numarası her çekimin öncesinde filme alınır. Filmler genellikle senaryodaki sıralamaya göre çekilmez, karmakarışık olarak çekilir. En sonundan başlanıp en başa dönülebilir, sonra ortasından devam edilebilir. Böyle yapılmasının nedeni, filmi en ekonomik biçimde ve kısa sürede bitirebilmektir. Türkiye’de bir film üç ya da dört haftada çekilir. İş programı ve bütçe buna göre yapılır. Eğer öngörülen zamanda film bitirilmezse, çalışanlara birer haftalık daha ödemek gerekir. Bu da filmin maliyetini yükseltir, yapımcının karını düşürür.
Dış sahnelerde hava durumu önemlidir. Çekilen sahneye güneşli bir havada başlanmışsa, o sahne bitene kadar öyle devam etmek gerekir. Bu yüzden havanın birden bulutlanıp kararması, yağmur ya da kar yağması işi aksatır. İç sahnelerde ise her türlü ortamı yaratmak mümkündür. Gece sahnesini gündüz çekmek, ya da tam tersini yapmak olanaklıdır. Yağmur ya da kar yağışını yapay olarak gerçekleştirmek mümkündür, çünkü kapı, pencere gibi küçük alanları kontrol etmek daha kolaydır. Elektrik kesintilerinde bile jeneratör kullanılarak çekimler sürdürülebilir.
En rahat çalışma ortamı ise dekor kurulabilen platolardır. Çünkü bu dekorlarda istediğiniz duvar panosunu yerinden çıkarıp daha geniş bir alanda istediğiniz kamera hareketlerini yapabilirsiniz. İsterseniz yere ray döşeyip kamerayı dolaştırabilirsiniz, isterseniz tavandan kuşbakışı çekimler yapabilirsiniz.
Oyuncuların her sahnede giydikleri kıyafetler ayrı-ayrı not edilmelidir. İçtikleri sigarının uzunluğu, bardaklarındaki sıvının ne kadar olduğu gibi en küçük ayrıntılar bile çok öenmlidir. Çünkü uzun bir sahne genellikle bir günde bitirilemez. Birkaç günde ve parça-parça çekilen sahnenin bütün ayrıntılarını not etmekle de yetinilmemeli ayrıca fotoğraflar çekilmelidir. Erkek oyuncuların sakal traşları sinek kaydı mı, yoksa iki günlük mü? Devamlılık yazmanı, bütün bu ayrıntılardan sorumludur.
Yönetmen çekime hazırlıklı olarak gelmelidir. Çekilecek sahnelerin bütün planlarını kağıt üzerinde çözümlemiş olmalıdır. Çekim sırasında tereddüt eden, “şurdan mı çeksem, buradan mı?” diye düşünen yönetmen, bütün ekibin güvenini yitirir. Yönetmen kararlı olmalıdır. Önce kamerayı koyacağı yere karar vermelidir. Kamera açısı belirlenince ışığın hazırlanmasına geçilir. Bu arada oyuncularla provalar yapılır, herkesin yeri belli olur. Çekilecek planda kamera hareketi varsa, set teknisyenleri işe koyulur. Kameranın gördüğü yerler düzenlenir. Sahnenin ışığı hazır olunca çekime başlanır. Şöyle bir sahne çekildiğini varsayalım: Kadın pencereden Adam’ın geldiğini görüp kapıya koşsun. Adam içeri girip koltuğa otursun, karşılıklı konuşsunlar. Bu sahne için yönetmen şöyle bir plan yapabilir:
Oyuncular, senaryodaki kişiyi canlandırmak için araştırma yapmak zorundadırlar: Konuşma biçimi, kullandığı sözcükler, oturuşu, kalkışı, yürüyüşü, el hareketleri, mimikleri, kılığı-kıyafeti gibi ayrıntılar çok iyi gözlenmiş olmalıdır. İyi bir ön hazırlık yapmış olan oyuncu, senaryoda bazı değişiklikler yapılmasına bile ön ayak olur. Bazen her sahneyi yeniden yazmak gerekebilir. Oyuncular perdede mümkün olduğu kadar çok görünmek isterler. Bu yüzden profesyoneller çoğu zaman rol çalarlar. “Rol çalmak” Marlon Brando’nun yaptığı gibi yavaş konuşmak, orada durup düşünmek, ağır hareket etmekle gerçekleştirilebilir. Böyle durumlarda yönetmen müdahele etmelidir. Çünkü bu gibi durumlar filmin temposunu düşürür, ritmini yavaşlatabilir.
Bir sahnenin planları çoğu zaman sırayla çekilmez. Işığı yapılan kamera açısındaki planlar ardarda çekilir. Daha sonra karşı açının ışığı hazırlanır. Yukarıdaki sahnenin planlarının çekim sahnesi şöyledir: Önce birinci plan çekilir, sonra 2, 4, 6 ve 8… Daha sonra ters açının ışığı hazırlanır; 3, 5, 7 ve 9’uncu planlar çekilir.
Çekimden önce hazırlanmış oan programa göre bütün iç ve dış sahneler filme alınır. Çekilen negatif filmler (ortalama 40 ile 100 kutu arasında olup her kutuda 120 metre film vardır) kamera asistanı tarafından numaralanır, doğal ışık mı kullanıldığı kutunun üzerine yazılır. Senaryo son kez gözden geçirilir, unutulan bir sahne ya da plan olup-olmadığına bakılır. Film sona erince herkes birbirine “geçmiş olsun” der. Çekilen negatif filmler laboratuvara gönderilir.
(Yeni İnsan Yeni Sinema dergisinin 2. sayısında yayınlanmıştır.)